W rejonie Borów Tucholskich zostały utworzone cztery parki krajobrazowe - Wdzydzki Park Krajobrazowy,
Tucholski Park Krajobrazowy, Zaborski Park Krajobrazowy oraz ostatnio Wdecki Park Krajobrazowy. W sferze
projektów jest Krajeński Park Krajobrazowy.
Wdzydzki Park Krajobrazowy
Obejmuje jezioro Wdzydzkie i kilka mniejszych jezior otoczonych borami. Leśno-pojezierny obszar parku wyróżnia
się nieprzeciętnym pięknem krajobrazu. Szata roślinna parku jest różnorodna i dobrze zachowana. W pełni
wykształcona jest roślinność wodna i torfowiskowa. Dominującymi zespołami w szacie leśnej są bory świeże
i chrobotkowe. Częsty jest bór bagienny, zajmujący jednak małe powierzchnie. Rośnie również, kwaśna dąbrowa,
spotyka się łęgi olchowo- jesionowe, olsy oraz grądy.
Tucholski Park Krajobrazowy
Leży między Tucholą a Czerskiem. Obszar ten jest prawie w całości zalesiony. Jedynie w dolinach rzek spotkać
można łąki kwaśne lub uprawy polowe. Przez teren parku przepływa rzeka Brda w swym najatrakcyjniejszym odcinku
doliny, otoczonej pięknymi lasami liściastymi, wśród których nierzadko spotkać można okazałe dęby i lipy uznane
za pomniki przyrody. Równie malowniczymi rzekami są dopływy Brdy - Bielska Struga, Stążka, Ruda i inne. Ciekawym
elementem krajobrazu są jeziora. Niektóre o bardzo czystej wodzie, jak jezioro Śpierewnik - inne - w różnych
stadiach lodowacenia z dobrze wykształconą różnorodną roślinnością, z wieloma rzadkimi gatunkami flory, jak np.
jezioro Zdręczno.
Zaborski Park Krajobrazowy
Naeży do najciekawszych pereł krajobrazu w Polsce Okolica ta swoje piękno zawdzięcza niezwykłej rzeĽbie terenu,
bogactwie jezior, mozaice środowisk leśnych, polnych i torfowiskowych. ZPK powstał w lutym 1990 r. i jest
położony na północno - zachodnim krańcu Borów Tucholskich; jego powierzchnia wynosi 31279 ha, a strefa ochronna
zajmuje dalsze 7536 ha. Obszar na którym jest położony park, został ostatecznie ukształtowany przez najmłodsze
zlodowacenie bałtyckie, Dlatego też występują tutaj bardzo zróżnicowane polodowcowe formy rzeĽby terenu w postaci
dolin, rynien i oczek wodnych, które w połączeniu z pagórkami wydm tworzą niepowtarzalny krajobraz. Porośnięte
borami sosnowymi tereny (71% powierzchni) oraz liczne jeziora, strumienie, rzeki (13% powierzchni) mają znaczący
wpływ na klimat okolicy. Czyste, nasycone olejkami eterycznymi powietrze to prawdziwy balsam dla organizmu
ludzkiego. Na terenie parku znajdują się 53 jeziora, a największe z nich to Jezioro Charzykowskie, znany w kraju
ośrodek sportów wodnych. Dobrze rozwinięta jest tu także sieć strumienie i rzek z perłą polskich wód nizinnych;
Brdą i jej dopływem Zbrzyca. Lasy parku to głównie drzewostany sosnowe z dobrze rozwiniętą warstwą mchów i
porostów. Najciekawsi przedstawiciele świata roślin to: zimozioł północny, bożyna czarna, kłoć wiechowata, storczyki
i widłaki. Równie interesująca jest flora jezior lobeliowych i śródleśnych torfowisk. Prawdziwym rarytasem
botanicznym są porosty, których doliczono się tu 250 gatunków, z tego 100 jest wpisanych do "Czerwonej Księgi"
jako gatunki ginące. Wiele z nich jest wskaĽnikiem niezwykłej w skali Europy czystości powietrza. Bogata jest
również fauna parku, której przedstawiciele znajdują tu dogodne warunki bytowania. teraz ZPK zamieszkuje 43
gatunki ssaków, 120 gatunków ptaków, a ponadto kilka gatunków płazów i gadów. Niezwykle osobliwymi przedstawicielami
świata zwierzęcego są: żółw błotny, orzeł bielik, puchacz, zimorodek, żuraw, bóbr, nietoperze. Nieodłącznym motywem
krajobrazu parku są obiekty architektury sakralnej i użytkowej. Najcenniejszym i najstarszym zabytkiem jest
drewniany Kościół w lesie z 1650r. Godne uwagi są również kościoły w Swornychgaciach i Charzykowych. Tu i ówdzie
spotyka się stare dworki szlacheckie, chałupy podcieniowe, stodoły, drewutnie, wozownie, torfniki, a w ich
otoczeniu piece chlebowe i żurawie studzienne. Nie należy zapominać także o licznych kapliczkach przydrożnych
nazywanymi "Bożymi Mękami", których bogactwo form świadczy o zdolnościach twórców ludowych tego terenu.
Wdecki Park Krajobrazowy
Obejmuje obszar w przeważającej części zalesiony, w nieznacznym stopniu zamieszkały, obfitujący w czyste
jeziora, rzeki i cieki wodne, o bogatej florze i faunie. Przez teren parku przepływa silnie meandrująca
rzeka Wda w głębokiej dolinie, obramowanej pięknymi lasami liściastymi z okazałymi pomnikami dębami i lipami.
Na obszarze przyszłego Wdeckiego Parku Krajobrazowego zostało utworzonych osiem parków krajobrazowych.
Zespół Krajeńskich Parków Krajobrazowych (projektowany)
Leśnicy, przyrodnicy i naukowcy zwracają uwagę na dalsze tereny, których wartość odpowiada kryteriom poddania
ich różnorodnym formom prawnej ochrony przyrody. Proponuje się utworzenie Krajeńskiego Parku krajobrazowego.
Park Krajobrazowy - jako przestrzenna forma ochrony przyrody, byłby najbardziej odpowiedni dla promocji
walorów przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych Krajny. Na obszarze Krajny w części bydgoskiej istnieją
3 rezerwaty przyrody: "Wąwelno" - leśny fragment lasu liściastego z okazami sędziwych buków i jesionów i
stanowiskami jarzęba brekini. "Gaj Krajeński" - leśny fragment drzewostanu bukowo-dębowego i "Lutowo" -
leśny fragment boru bagiennego. Projektuje się utworzenie 6 nowych rezerwatów przyrody.
